.png)
افق بورس منهای برجام
افق بورس منهای برجام :
یادداشت شهیر محمدنیا در روزنامه دنیای اقتصاد
تاریخ چاپ : 26 دی 1401
لینک یادداشت در روزنامه دنیای اقتصاد
شهیر محمدنیا، کارشناس بازارهای مالی
با بررسی روند مذاکرات برجام بیان کرد: «به‌طور قطع می‌توانیم بگوییم مساله مذاکرات هسته‌ای و ریسک سیستماتیک ناشی از عدم‌احیا توافق برجام، بزرگ‌ترین ریسک واردشده بر اقتصاد ایران در حال‌حاضر و حتی در دهه‌های گذشته است. ریسک بزرگی که بر تمامی ارکان اقتصاد ایران اثرگذار است و طبیعتا بازار سرمایه نیز به‌عنوان دماسنج اقتصاد قطعا اثرات مستقیمی از احیا یا عدم‌احیا توافق برجام می‌گیرد. شواهد نشان‌دهنده آن است که شانس احیا این توافق بیش از پیش کمرنگ‌تر شده و کمتر کسی خوشبین به احیا آن است. پس از روی کار آمدن دموکرات‌ها در ایالات‌متحده امید‌ها برای احیای برجام جان تازه‌ای گرفت. آمریکا و غرب خود را مشتاق به احیای توافق نشان داده و در ایران نیز این اشتیاق به‌چشم می‌خورد. به این دلیل ما شاهد گشایش‌های غیر‌رسمی در تحریم‌ها و حتی در زمان‌هایی مانند نیاز بازارهای جهانی به نفت، تحریم‌های مربوط به ایران بر روی کاغذ ماند و ایران توانست صادرات نفت خود را افزایش دهد و درآمد ارزی خود را به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای افزایش دهد، اما پس مدنی اکنون امید‌ها به احیای برجام کمرنگ شده‌است و متاسفانه تاثیرات منفی این ریسک ماژور روزبه‌روز بیشتر نمایان خواهد شد.»
وی تشریح کرد: « اولین تاثیر این ریسک افزایش انتظارات تورمی و کاهش ارزش پول ملی است که به‌طور مستقیم بر بازار سرمایه تاثیر می‌گذارد و با افزایش تورم شاهد یک رشد تورمی در بازار سرمایه هستیم؛ هرچند با فاز‌های تاخیری. با تداوم تورم که بسیار محتمل نیز هست این رشد تورمی در بازار سرمایه نیز ادامه خواهد یافت، هرچند ممکن است مجددا با فاز‌های تاخیری اثرات تورمی در بازار سر ریز شود؛ این در حالی است که اگر احیای برجام صورت می‌گرفت، به دلایل متعدد و فراوان منجر به یک رشد سودمند در میان‌مدت و بلندمدت در بازار سرمایه بودیم، برعکس وضعیت فعلی که شاهد یک رشد غیر‌سودمند تورمی هستیم. اثر دیگر عدم‌احیا برجام بر بازار سرمایه، استهلاک صنایع در بخش‌های مختلف به دلیل تحریم‌ها و محدودیت‌های تهیه تجهیزات صنعتی و همچنین کمبود منابع ارزی و کاهش بودجه‌های عمرانی است. عدم‌تعمیرات اساسی در صنایع مساله بسیار مهمی در راندمان و بازدهی صنایع مختلف است که در مقطع کنونی نیز وضعیت مناسبی در این زمینه وجود ندارد و قطعا در بلندمدت تشدید نیز خواهد شد و صد البته تاثیرات آن در بازار سرمایه نیز هویدا خواهد شد.»
محمدنیا افزود: «به‌طور کلی مضرات عدم‌توافق بر صنایع خودرویی و بانکی و حتی صنایع مختلف کوچک علاوه‌بر صنایع بزرگ صادرات‌محور فراوان است و گستردگی حوزه این تاثیرات نیز متفاوت است. صنایعی مانند حمل‌ونقل، بیمه، گردشگری، شرکت‌های کوچک صادراتی و... تاثیرات منفی فراوانی از عدم‌احیای توافق خواهند دید. اثر دیگر و مضر عدم‌احیای توافق بر بازار سرمایه ادامه و افزایش محدودیت‌های مالی و صادراتی بر شرکت‌های صادرات‌محور است. قطعا دسترسی‌های مالی سخت‌تر و فشار بر صادرات مضاعف خواهد شد، اما اگر بخواهیم به‌طور کلی و یک تحلیل از بالا به پایین داشته باشیم، اصلی‌ترین تاثیر عدم‌توافق هسته‌ای بر بازار سرمایه اثر تورمی خواهد بود. رشدی که در سال۹۹ نیز شاهد آن بودیم. متاسفانه با افزایش مجدد تحریم‌ها و کاهش ارزش پول ملی مواجه خواهیم بود و طبیعتا سرمایه‌های خرد و درشت برای مقابله با ابر‌تورم پیش‌رو به بازار بورس سرازیر خواهند شد.»
این کارشناس در پایان خاطرنشان کرد: «به‌صورت تاریخی بازار سرمایه در کنار برخی بازارهای موازی دیگر مقصد مناسبی برای کاهش اثرات منفی تورمی است و به‌عنوان سپر تورمی عمل می‌کند، اما این رشد نسبتا کاذب با توجه ساختار اقتصادی ایران و همچنین چند نرخی بودن نرخ ارز ممکن است با فاز‌های تاخیری متعددی همراه باشد. از آنجایی‌که مبنای ارزی بسیاری از شرکت‌های بزرگ بورسی ما ارز نیمایی است و دولت و بانک‌مرکزی اصرار به تثبیت نرخ ارز نیمایی دارند باعث خواهد شد فنر ارز نیمایی در بازه‌های زمانی مختلف فشرده و سپس رها شود و همین امر و رها‌شدن فنر فشرده شده ارز نیمایی منجر به این خواهد شد که شاهد فاز‌های تاخیری رشد تورمی در بازار باشیم؛ هرچند که این رشد‌ها در نهایت رخ خواهند داد و در طولانی‌مدت و طبق آمار و اطلاعات تاریخی هیچ بازار مشابهی به اندازه بازار سرمایه در‌برابر تورم بازدهی نخواهد داشت.»